مهارت حل مسئله یا Problem Solving عبارت است از فرایند شناختی_ رفتاری که توسط فرد هدایت می‌شود. فرد با استفاده از فرایند شناختی_ رفتاری می‌تواند راه‌حل‌های مؤثر و سازگاری را برای مسائل زندگی پیدا کند. به‌عبارت‌دیگر مهارت حل مسئله شامل یک فرایند منطقی، آگاهانه، هدفمند و نیاز به تلاش است. اگر به مهارت حل مسئله تسلط کافی داشته باشید، می‌توانید در زندگی شخصی خود علت‌های احتمالی یک مسئله را پیدا کنید و در ادامه برای حل موضوع برنامه‌ای عملی تهیه کنید. خوب است بدانید مهارت حل مسئله در دسته مهارت‌های نرم قرار دارد.
به یاد داشته باشید که مشکلات پیش رو با هم متفاوت‌اند، بعضی از مشکلات ساده و برخی سخت هستند. در این مواقع مهارت حل مسئله به ما کمک می‌کند تا مشکلات پیش رو را به بهترین نحو حل کنیم. برای پاسخ به این سؤال که مهارت حل مسئله چیست ابتدا باید مهارت حل مسئله Problem Solving و مهارت تصمیم‌گیری Decision Making را از هم تفکیک کنیم؛ اما وقتی مواردی مثل جستجوی مسئله، تشخیص مسئله و تشخیص راهکارها را جزو مهارت‌های حل مسئله بررسی می‌کنیم بدیهی است که در این میان مهارت‌های تصمیم‌گیری کمک شایانی به ما می‌کنند. با استفاده از مهارت تصمیم‌گیری می‌توانیم خطای شناختی خود را مدیریت کرده و بهترین گزینه را انتخاب کنیم. در ادامه این مقاله از هنرستان حسابداری پکت با ما همراه باشید تا پاسخ مناسبی برای سؤال مهارت حل مسئله چیست در اختیار شما قرار دهیم.
مراحل مهارت حل مسئله چیست؟
مهارت حل مسئله مراحل مختلفی دارد که در این قسمت از مقاله به آن می‌پردازیم:
تعریف مسئله
اولین گام در مراحل مهارت حل مسئله، تعریف و شناخت مسئله است. از خودتان بپرسید چرا با این مسئله روبه‌رو شدید سپس با استفاده از تفکر منطقی مسئله را از زاویه‌های مختلف ببینید و صرفاً از روی ظاهر مسئله قضاوت نکنید.
ایجاد گزینه‌ها یا راهکارهای مختلف
در مرحله دوم مهارت حل مسئله، وقتی مرحله تعریف مسئله انجام شد و شما مسئله اصلی را شناسایی کردید باید به‌جای گشتن به دنبال دلیل مسئله از گزینه‌ها یا راهکارهای مختلفی که با استفاده از آن می‌توانید مسئله را حل کنید استفاده کنید. بعد از شناسایی راهکارهای مختلف آنها را از جنبه‌های متعدد بررسی کنید تا به بهترین راه‌حل دست پیدا کنید. البته پیداکردن بهترین راه‌حل زمان زیادی می‌برد و فرد باید در تمرکز و آرامش روان در مورد بهترین روش حل مسئله فکر کند.
ارزیابی و انتخاب گزینه‌های موجود
بعد از مراحل تعریف مسئله و ایجاد راهکارهای مختلف باید از بین راه‌حل‌های مناسبی که در مرحله ایجاد گزینه‌ها یا راهکارهای مختلف گلچین کردید گزینه مناسب را انتخاب کنید. برای این کار باید ابتدا تمام ویژگی‌های مثبت و منفی گزینه‌ها یا راهکارها را یادداشت کنید و با مقایسه منطقی آنها، درست‌ترین و بهترین گزینه را انتخاب کنید.
ارزیابی اجزای راه‌حل انتخاب شده و اجرای آن
آخرین مرحله که در پاسخ به سؤال مراحل مهارت حل مسئله چیست به آن می‌پردازیم مرحله ارزیابی اجزای راه‌حل انتخاب شده و اجرای آن است. پس از پشت سر گذاشتن مراحل بالا باید راهکار انتخابی را به مرحله اجرا برسانید؛ اما به یاد داشته باشید که تمام راهکارها در زمان اجرا پاسخ‌گو نیستند و ممکن است مسئله جدیدی به وجود آید. به‌عبارت‌دیگر گاهی در زمان اجرا راه‌حل انتخاب شده، متوجه اشتباه در مراحل قبل می‌شوید.
اهمیت مهارت حل مسئله چیست؟
هر فرد و یا سازمانی با مشکلاتی روبه‌رو است و نیاز دارد تا توانایی حل مسئله را برای برخورد با مشکلات در خود پرورش دهد. در پاسخ به سؤال اهمیت مهارت حل مسئله چیست می‌خواهیم اهمیت و مزایای حل مسئله را بررسی کنیم. پس در ادامه این مقاله با هنرستان حسابداری پکت، همراه باشید:
غیرممکن را ممکن می‌سازد
شما نمی‌توانید به تنهایی باتکیه‌بر دانش مشکلاتتان را حل کنید. چیزی که کارکنان را متمایز می‌کند تکمیل فرایند حل مشکل با رویکردهای حل مسئله سیستماتیک است. با استفاده از این مهارت می‌توانید از چالش‌های خطرناکی که برای خود و یا سازمان پیش می‌آید عبور کنید. به‌عبارت‌دیگر با استفاده از مهارت حل مسئله می‌توانید غیرممکن را ممکن کنید.
تمایز ایجاد می‌کند
مهارت‌ها و دانشی که کسب می‌کنید نمی‌تواند به‌خودی‌خود کافی باشد. زیرا تعداد کمی می‌توانند باتکیه‌بر دانش خود مشکلات به وجود آمده که می‌تواند یک مسئله غیرمنتظره باشد را به‌درستی حل کنند. همین امر باعث می‌شود تا افرادی در محل کار پیشرفت کنند و توسط مافوق مورد توجه قرار بگیرند که توانایی حل مشکلات را داشته باشند.
اعتمادبه‌نفس را افزایش می‌دهد
آخرین مزایای حل مسئله مربوط به اعتمادبه‌نفس است. صرف‌نظر از تأثیری که مهارت حل مسئله در محیط کسب‌وکار ما دارد، اگر از مهارت حل مسئله بهره‌مند باشید باعث افزایش سطح اعتمادبه‌نفس شما می‌شود. در این صورت دیگر نگران مشکلات پیش رو و راه مقابله با آنها نیستید. داشتن مهارت حل مسئله، از جمله الزامات محیط کار هم برای کارمندان محسوب می‌شود.
دلایل ضعف در مهارت حل مسئله چیست؟
بعد از پاسخ به سؤالاتی نظیر مهارت حل مسئله چیست و مراحل مهارت حل مسئله چیست نوبت به آن می‌رسد که دلایل مختلفی که باعث ضعف افراد در این مهارت می‌شود را بیان کنیم:
اشتباه‌گرفتن نشانه‌ها با دلایل واقعی
بسیاری از افراد به‌جای یافتن دلیل مشکل سعی می‌کنند تا با نشانه‌های مشکل سازگاری پیدا کنند. برای اینکه دلایل مشکلی که پیش‌آمده را پیدا کنیم ابتدا باید قسمت نتیجه‌گیری ذهن را به چالش بکشیم تا با دید فراتری که پیدا می‌کنیم بتوانیم فراتر از مشکلات را ببینیم و آنها را حل کنیم.
جست‌وجوی راه‌حل‌های سریع به‌جای راه‌حل‌های مؤثر
بیشتر افراد به‌جای راه‌حل‌های مؤثر راه‌حل‌های سریع را برای حل مشکلاتشان انتخاب می‌کنند. این کار باعث می‌شود تا فرد بدون درنظرگرفتن رابطه علت و معلولی راه‌حل‌هایی که به ذهنش می‌رسد را باور کند. جالب است بدانید زمانی که بیش از حد به دانش خود تکیه می‌کنید هم باعث ضعف شما در حل مسئله می‌شود؛ زیرا به اطلاعاتی که وجود دارد توجه نمی‌کنید.
تکیه بیش از حد به دانش
برای آخرین پاسخ به سؤال دلایل ضعف در مهارت حل مسئله چیست می‌خواهیم به تکیه بیش از حد به دانش اشاره کنیم. به این نکته توجه داشته باشید که دانش بشری ناقص است و تکیه بر آن برای حل مسئله کافی نیست. همه افراد باید در کنار کسب دانش به یادگیری مهارت‌هایی مانند تفکر منطقی، تفکر خلاقانه و تفکر نقادانه نیز بپردازند. به این نکته توجه داشته باشید که برای حل مسئله فقط نمی‌توان به دانش خود اکتفا کرد و در کنار آن باید از مهارت‌های یاد شده نیز استفاده کرد.
چگونه مهارت حل مسئله را در خودمان افزایش دهیم؟
به یاد داشته باشید که مهارت‌های حل مسئله ترکیبی از ویژگی‌های مختلف هستند که با بهره‌مندی از این ویژگی‌های یاد شده می‌توانید توانایی حل مسائلی که در زمینه‌های مختلف از جمله مسائلی که در محیط کار ایجاد می‌شوند را در خود پرورش دهید. راهکارهای زیادی برای افزایش مهارت حل مسئله وجود دارد که از جمله آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تعریف و بررسی علت مشکل
- ایجاد گزینه‌های راه‌حل
- ارزیابی و انتخاب گزینه‌ها
- اجرای راهکار
کلام آخر
مهارت حل مسئله موضوع مهمی است که در تمام مراحل زندگی با آن سروکار دارید. همچنین در دو رشته حسابداری و رشته کامپیوتر هنرستان پکت، بخشی از آموزش‌های شما به کسب مهارت حل مسئله در مشکلات مختلف کاری برمی‌گردد. مهم نیست در کجا زندگی می‌کنید یا در چه شغلی مشغول به کار هستید و یا حتی در چه دانشگاهی تحصیل می‌کنید. به‌عنوان یک انسان در مسیر زندگی خود با مشکلات کوچک و بزرگ زیادی سروکار دارید. مهارت حل مسئله به شما کمک می‌کند تا با شناسایی مشکل و انجام مراحل حل مسئله مشکل را برطرف کنید. برای مطالعه موارد بیشتر می‌توانید سری به سایت پکت بزنید و از مطالب آن استفاده کنید.
